Fagus - Buk - Beuk

                                           Buk pospolity, buk zwyczajny, to drzewo liściaste, które stosunkowo dobrze jest przygotowane do poszerzania swojej populacji na kontynencie europejskim. Tworzy piękne, monumentalne lasy bukowe, czyli buczyny. Nierzadko można go także spotkać, tam, gdzie miks drzew liściastych. Odpowiednia pielęgnacja młodych egzemplarzy, może być gwarancją ich długiego życia (250- 400 lat). Taki roślinny przyjaciel w ogrodowym zaciszu dla kilkunastu pokoleń rodziny.
Bardzo bogaty opis gatunku w internetowej encyklopedii, więc w tym poście zostaną umieszczone informacje o atrakcyjnych odmian i ciekawostki na temat 'stylu życia' buków.

                                                         European beech.eng

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk 

 'Dawyck gold'

                              Buk zwyczajny, latem obdaruje przyjaznym cieniem, jesienią 'pokoloruje' swoimi listnymi przebarwieniami otoczenie, przez cały rok będzie widoczną ozdobą, zaś co kilka lat (już nie co sześć, a co trzy, czy cztery - ze względu na ocieplenie klimatu), wytworzy kilogramy bukwi, zawierającej do 50% oleju i skrobi, czyli idealną karmę dla ogrodowych małych przyjaciół. W stanie
dzikim, w lasach z tego dobra korzystają sarny i dziki. Dorosłe egzemplarze gatunku są tam potęgą, każde 'wychowuje' swego następcę. Młodziki przez lata cierpliwie wzrastają w ich cieniu rodzica. Dla jednego, bądź dla dwóch młodych drzewek, to idealna strategia dostania się na
sam szczyt. Gdy uda się im ocaleć przed żarłocznością dzikiej zwierzyny i gdy w wyścigu wygrają z innymi siewkami, wówczas przez dziesiątki lat mogą bezpiecznie obficie poszerzać swój pokrój, niespiesznie rosnąc w górę. Gdy nadejdzie kres starych egzemplarzy, te będą gotowe, aby zająć 'wysokie stanowiska', najodpowiedniejsze miejscówki.
Będą czerpać, już niegroźne dla nich, słoneczne kąpiele i dokarmiać substancjami odżywczymi z próchnicy pochodzącej z powalonych starością, albo chorobą przodków.
                                 W stanie naturalnym, gatunek może osiągnąć wysokość 25, a nawet 40 metrów. Imponujący rozmiar. Jednak takie 'gabaryty' narzucają ograniczenia do zagospodarowania w ogrodowej przestrzeni. Nie wszyscy dysponujemy ogromnym terenem. Także, gatunek jak najbardziej do kompleksów miejskich, parkowych i leśnych zakątków, zaś odmiany stworzone przez sztab botaników, do większych, albo średnich ogrodów. Rozstrzał wysokości odmian, wynosi od 3 do 30 metrów. Te opisane różnią się także pomiędzy sobą pokrojem i kolorami liści, mamy więc spory wybór.

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(siewka)

Przykłady atrakcyjnych odmian:

* Buk pospolity 'Mercedes' - odmiana karłowa, docelowa wysokość 3 do 4 m. Niewielkie drzewko z głęboko powcinanymi, długimi, wąskimi zielonymi listkami, które jesienią przebarwiają się na złoto brązowy kolor.
* Buk pospolity 'Rohan Obelisk' - pokrój kolumnowy, docelowa wysokość 15 metrów, przy niespełna 3 m szerokości. Liście ciemnoczerwone, powcinane, błyszczące, jesienią przebarwiające się na jasno brązowo.
* Buk pospolity ' Purpurea Tricolor' - zaokrąglona korona, dorosły egzemplarz o wysokości i szerokości powyżej 20 m. Liście na wiosnę purpurowe, błyszczące, z różowym obrzeżeniem, później zielenieją, a brzegi jaśnieją.
* Buk pospolity 'Pendula' - dorosłe egzemplarze tej odmiany są po prostu zachwycające. Zatrzymują spojrzenia swoim oryginalnym pokrojem i jego okazałością. Dorosłe drzewo osiąga wysokość pomiędzy 15, a 20 m. Zwieszające się pędy, na których liście zielone, błyszczące, jesienią żółte lub czerwonobrązowe. Latem, doskonała miejscówka, gdzie można ukryć się przed upałami.
* Buk pospolity 'Purple Fountain' - rarytas, nie tylko dla kolekcjonerskich zbiorów. Zwieszające się do ziemi pędy, na których ciemnoczerwone, błyszczące, jesienią przebarwiające się na żółto liście. Oraz, charakterystyczny dla tej odmiany,  przewieszający się wierzchołek (stąd nawiązanie w nazwie' Purpurowa fontanna'). Docelowa wysokość pomiędzy 4,a 5 m, przy 1.5 do 2 m szerokości.
* Buk pospolity 'Atropunicea' - dość okazałych rozmiarów drzewo (dorasta do 20 m wysokości), o zaokrąglonej koronie. Atrakcyjne ulistnienie - ciemnoczerwone, błyszczące, jesienią przebarwiające się na pomarańczowo żółto.
                                                   Odmiany te, ze względu na swą wysoką dekoracyjność, nadają się do zestawień kolorystycznych z innymi roślinami, ale również będą znakomicie spełniały swoją funkcję jako solitery (dotyczy nie tylko drzew osiągających duże rozmiary, ale również tych 'odcinających się' kolorem od pozostałych ogrodowych żywych ozdób).
Spacerując po lesie, parku, niejeden raz przechodziliśmy w pobliżu buków. Także, ogólnie znane są

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

'Atropunicea'

nam uwarunkowania, które są najbardziej sprzyjającymi do zdrowego rozwoju tych drzew. Dla młodzików wystawa, w tak zwanym 'jasnym cieniu', gleby żyzne i świeże, gdzie ich stały średni stopień wilgotności.
Przede wszystkim, zapraszając buka do swojego ogrodu, powinniśmy tak zaplanować nasadzenie, aby roślina zawsze miała już zapewnioną odpowiednią przestrzeń do życia. O ile starsze egzemplarze poradzą sobie w trudniejszych warunkach (gleby zbite, czasowe przesuszenia), to młode sadzonki mogą kaprysić, więc mądrze jest od razu stworzyć im odpowiednie warunki uprawy.
Ziemia powinna posiadać pH neutralne w kierunku zasadowego. Jeśli będzie o pH zakwaszonym, do
dołka należy zetrzeć kawałek kredy. W następnych latach, każdej wiosny wykopujemy wokół okręgu najdalej wyrastających pędów kilkanaście dołków, które wypełniamy przekompostowanym krowiakiem, albo kompostem, gdzie także powinno 'wylądować' kilka startych kawałków kredy.                                Jesienne zgrabianie liści buka się opłaca. Ten materiał po prostu należy w następnym sezonie wykorzystać jako kompost. Stwórzmy więc mieszankę - one i ziemia, zapewnijmy przepuszczalność powietrza i wykorzystajmy potem jako organiczny nawóz dla naszych ogrodowych roślin.
                                   Również dzięki tym częściom (liściom) jak i bukwiom, buk wysławił się jako roślina lecznicza.  Liść buka, w fitofarmakologii znany pod łacińską nazwą Folium Fagi oraz owoc - Fructus Fagi. Bukiew zawiera 35% tłuszczu, 23% białek, saponiny (substancje o działaniu moczopędnym, wykrztuśnym, sterylizującym - przeciwko grzybom, bakteriom czy pierwotniakom oraz wspomagającym działanie układu trawiennego), kwasy (jabłkowy, cytrynowy, wanilinowy), sole mineralne, cukry (w tym skrobię) oraz faginę (trujący alkaloid o działaniu halucynogennym; obróbka termiczna np. prażenie, pozbawia bukiew narkotycznych właściwości). Ponadto liście zawierają

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

'Rohanii'

liczne związki fenolowe oraz flawonoidy: kwercetynę działającą przeciwzapalnie oraz antyalergicznie, mirycetynę o właściwościach przeciwutleniających oraz kemferol (o działaniu między innymi, przeciwzapalnym).
Napar z bukowych liści ma silne właściwości odkażające, oczyszczające, słabe przeciwzapalne
i przeciwalergiczne, uspokajające oraz pobudzające trawienie. Zalecany w przypadku stanów zakaźnych gardła i jamy ustnej. Napar lub nalewkę z liści buka należy stosować z umiarem - przedawkowanie objawia się zwiększoną sennością. Orzeszki buka przed spożyciem powinno się uprażyć. Większa ich dawka może spowodować dolegliwości żołądkowe. Młode, wiosenne liście o jaskrawozielonej barwie mają wyraźny kwaskowaty posmak, przypominający szczaw lub szczawik zajęczy, są bardzo dobrym dodatkiem do wiosennej sałatki lub do spożywania na surowo. Bukiew, po uprzedniej obróbce termicznej, można stosować jako dodatek do deserów oraz ciast.
                                 Jeśli nie jesteśmy zdrowi (choroby przewlekłe) i leczymy się przy pomocy środków farmakologicznych,  przed zażyciem bukowych naparów, powinniśmy się skonsultować z lekarzem (!) Ponieważ to co służy jednej osobie, niekoniecznie dobrze będzie służyło drugiej.
                                    Należy również wspomnieć, że drewno bukowe, ma bardzo szerokie zastosowanie ( wytwarzanie z niego mebli, parkietów, sklejek, płyt wiórowych, beczek, skrzynek, narzędzi stolarskich, części maszyn, przyrządów sportowych i wiele, wiele innych przedmiotów codziennego użytku). Trzymając w rękach szkolny zeszyt, z duża dozą prawdopodobieństwa, w jego składzie jest drewno bukowe. 

Żywopłot z buka najkorzystniej jest formować na przełomie lutego i marca. Cięcie przeprowadzamy w słoneczny, suchy i 'ciepły' dzień, w godzinach południowych, przy temperaturze powyżej 0°C.  Rok rocznie przeprowadzany zabieg sprawi, że 'ogrodzenie' będzie posiadało zwarty bogaty pokrój.

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

'Pendula'

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

'Pendula'

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

'Purpurea' 

(bukiew)

 

 

 

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(XI)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(XI)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

Rysunek z książki Tadeusza Traczyka

'Rośliny lasu liściastego' 

 

 

 

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(siewka)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(siewka)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

'Pendula'

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

'Pendula'

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

'Purpurea' 

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

'Purpurea' 

(bukiew)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

'Purpurea' 

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

'Purpurea' 

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

'Purpurea' 

(kora cienka, gładka, popielatoszara)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(rośliny uformowane na żywopłot)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(rośliny uformowane na żywopłot)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(rośliny uformowane na żywopłot)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(XI)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(XI)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(XI)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(IV)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(IV)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(IV)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(IV)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(IV)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(V)

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(V)

 

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

Bukiew - Beukennootje (XI)

 

 

 

 

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

Bukiew - Beukennootje (XI)

 

 

 

 

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

  (XI)

 

 

 

 

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

  W lesie, młode buczki przy rodzicu

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

 'Dawyck gold'

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

 'Dawyck gold'

 

 

 

 

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

'Purple Fountain'

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

'Purple Fountain'

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

'Purple Fountain'

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

'Purple Fountain'

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

'Purple Fountain'

 

 

 

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

Posadzony przy cmentarzu. Z ludzkim obliczem.

 

 

 

 

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

 

 

 

 

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(XI)

 

 

 

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(XI)

 

 

 

 

Fagus sylvatica - Buk pospolity, b. zwyczajny - Beuk

(XI)

 

 

 

 

Przypisy:
Licencja: [CC-BY-SA 3.0 Deed]
https://en.wikipedia.org/wiki/Fagus_sylvatica
https://pl.wikipedia.org/wiki/Buk_zwyczajny
https://nl.wikipedia.org/wiki/Beuk_(boom)
http://www.limanowa.krakow.lasy.gov.pl/widget/aktualnosci/-/asset_publisher/1M8a/content/lecznicze-wlasciwosci-drzew-buk-zwyczajny/maximized#.XeFL39Xdg2w

Tadeusz Traczyk, Rośliny lasu liściastego. Warszawa: Państwowe zakłady wydawnictw szkolnych, 1965.