Vademecum Interesting Plants: Musa paradisiaca - Banan zwyczajny, b.właściwy

Banan zwyczajny, choć 'gabarytowo' prezentuje się okazale przerastając niejedno ze znanych nam drzew, to sam nim nie jest. Mamy do czynienia z byliną, rośliną wieloletnią, która po wytworzeniu kwiatostanu i zaowocowaniu, zaczyna obumierać. Egzotyczne owoce bananu, są popularne

Banana.eng

Musa paradisiaca - Banan zwyczajny, b.właściwy - Banaan

Plantacja bananów na Bali, Indonezja

w sprzedaży przez cały rok, a to za sprawa swych właściwości odżywczych. Ile natomiast wiemy o uprawie tych roślin na naszej szerokości geograficznej? Czy banan w ogrodzie to dobry pomysł, zważywszy na uwarunkowania klimatyczne/pogodowe? W Polsce w sprzedaży są rośliny o karłowym pokroju, liczmy się

z wysokościami od 3 do 5 metrów. W strefach subtropików i tropików, w stanie dzikim i na plantacjach bananowych są egzemplarze o bardziej 'słusznych' rozmiarach, niektóre osiągają nawet 15 metrów wysokości. Tam zawsze temperatura powyżej 10°C, więc okres wegetacyjny trwa od 7 do 9 miesięcy. Gdy roślina zaowocuje, zaczyna obumierać; jednocześnie 'na wyższe obroty' zaczyna wchodzić młodsze pokolenie, to rośliny które wytworzyły się u podstawy macierzystego egzemplarza. Możemy/powinniśmy je rozdzielić i w tym miejscu pozostawić tylko jedną 'przyssawkę'; pozostałymi maluchami możemy obdzielić zaprzyjaźnionych miłośników roślinnych egzotyków, albo uziemić je w innym miejscu w ogrodzie, albo w donicach z odpowiednim podłożem. Stary egzemplarz jeszcze przez jakiś czas będzie zdobił, trzeba po prostu regularnie nisko przycinać zbędne nieatrakcyjnie wyglądające liście.

Zanim doczekamy się zachwycającego listnego bananowego pokroju, kwitnienia i tego, że owoce dojrzeją, czeka nas sporo pracy. Jeśli dysponujemy odpowiednio duża jasną przestrzenią w pomieszczeniach, uprawa banana w donicy. Pojemnik z odpływem ustawiony na podstawku; pierwsza warstwa kilkanaście centymetrów 'rozluźniacza', to jest kulki styropianowe/ kamyki/żwirek.

Musa paradisiaca - Banan zwyczajny, b.właściwy - Banaan

Plantacja bananów na Bali, Indonezja

Następnie mieszanka kompostu, ziemi darniowej z dodatkami torfu, piasku i owego materiału, który zapewni drożność. Podłoże żyzne, a jednocześnie luźne. Takie i w donicy, i w dołku w ogrodzie, gdzie mamy zamiar posadzić banana.

Temperatury pod dachem, nie powinny spadać poniżej 6°C, bez dużych wahań dziennych. Ekspozycja jasna zachodnia, albo południowa. To egzotyk, który uwielbia pławić się w słonecznych kąpielach. Ustawienie w miejscu, gdzie nie będzie narażony na 'połamania', uszkodzenia liści i pędów. Tak więc, gdy po zahartowaniu wystawiony na letnisko, (po Zimnych Ogrodnikach), to tam, gdzie nie będzie silnych przeciągów. Powrót pod dach najpóźniej pod koniec sierpnia; wrześniowe dzienne i nocne różnice temperatur, mogłyby 'odbić się' na zdrowiu egzotyka. Czy to w domu, czy na zewnątrz - donica z odpływem, po podlaniu na podstawku nigdy nie powinna pozostawać nadwyżka wody. Banan właściwy, to 'niezły pijak', ale nadwyżki wody to dla niego 'zło'. Przy ekspozycji na tarasie, na tyle swobodny odpływ w pojemniku, aby nie zastawały nadwyżki deszczówki. Latem, podlewamy dwukrotnie w tygodniu. Najrozsądniej zastosować 'metodę na palca', wierzchnia warstwa przesusza się, podlewamy niewielką ilością. Stała umiarkowana wilgotność. Zimą jednotygodniowa dostawa, dostarczamy tylko odrobinę mniej wody, ponieważ roślina nie przechodzi okresu spoczynku. Woda zawsze w temperaturze zbliżonej do tej, jaka panuje w otoczeniu plantu (ze wskazaniem na deszczówkę, wodę miękką). Nie chcemy przelania, nie chcemy doprowadzić do zgnilizny liści. Jeśli decydujemy się na zraszanie, (w czasie letnich upałów, czy zimą, gdy 'w akcji kaloryfery', robimy to rano, używając zraszacza z bardzo drobnym sitkiem. Duże krople pozostawią nieestetyczne plamy na liściach, a jak wiadomo ta część rośliny stanowi jej główną ozdobę.

Musa paradisiaca - Banan zwyczajny, b.właściwy - Banaan

W mieszkaniu, warto w pobliżu donicy ustawić zwilżacze. Wyparowująca woda, nie tylko przyczyni się do korzystniejszych warunków dla rośliny, a także, a może przede wszystkim, dla naszego lepszego samopoczucia. Banan zwyczajny, nie może stać blisko działających grzejników. Przy dużych egzemplarzach, gdy liście będą zakurzone, ostrożne działania 'ręczne'. Gąbeczką, mokrym ręczniczkiem ścieramy kurz od środka w stronę jego nasady. Za każdym razem opłukujemy gąbkę w czystej letniej wodzie.

Czy w domu, czy na tarasie (podwórzu, w ogrodzie), roślina ta, bardzo szybko da nam do zrozumienia, jeśli coś będzie nie tak. Zbyt dużo słońca, przy niewielkich dostawach wody, to blaknące liście, u których z czasem coraz więcej zasychających końcówek. Na liściach ciemne plamy, to znak, że jest zbyt mało dziennego światła. Zapach stęchlizny, to zbyt dużo wody i bryła korzeniowa zaczyna gnić.

Oczywiście, zasilając banana zwyczajnego wieloskładnikowymi nawozami przeznaczonymi dla roślin ozdobnych, nie możemy jeść wytworzonych przez niego owoców. Aby korzystać z tego smakowitego dobra, aby były obfite zbiory, warto roślinę zasilać naturalnymi nawozami, (jakimi, w jakich proporcjach - więcej informacji). Owoce tej rośliny posiadają charakterystyczny dla rodzaju wydłużony, lekko zakrzywiony kształt. U banana zwyczajnego, jest dość gruba skórka, która łatwo odchodzi od miąższu. Kolor skórki możne być żółty, zielony, czerwonawy - wszystko zależy od tego, jakiego mieszańca, hybrydę uprawiamy. Pojawiające się z czasem na skórkach ciemne plamy, to informacja, że owoce są przejrzałe. Miąższ owoców banana zwyczajnego jest słodki, mączysty i kremowy. (Kremowy, a więc podobnie jak kiwi, nie powinien być wykorzystywany w wyciskarce do soków; za to można go wrzucić

Musa paradisiaca - Banan zwyczajny, b.właściwy - Banaan

Plantacja bananów na Bali, Indonezja

do blendera i z nim stworzyć smoothie). Bananowy miąższ ma wiele zastosowań, możemy go skonsumować 'od razu', albo spożytkować do deserów, wytworzyć z niego napoje. Świetnie nadaje się także do obróbki termicznej, ale wiadomo wówczas co nieco traci, jeśli chodzi o jego wartości odżywcze. Możemy usmażyć placuszki bananowe, banany grillować, upiec, wykorzystać jako dodatek do ciast, ciasteczek. Dlaczego warto jeść banany? To bogate źródło wartości odżywczych, gdzie witamina C, B6, A, E i K. Części te są bogatym źródłem potasu, magnezu, fosforu, wapnia i sodu.

Gdy banan zwyczajny uprawiany bezpośrednio w gruncie, sporo zachodu zajmie nam zabezpieczenie go przed nadchodzącymi trudnymi zimowymi uwarunkowaniami. Ochrona przed przemarzaniem, przed zbrylonym ciężkim mokrym śniegiem. Śnieg i banany - to kiepskie połączenie. Należy zbudować osłonę. Może to być spory styropianowy domek, opatulony drobno oczkowaną siatką. Nada się także karton, ale i on aby nie rozmiękł, musi być 'ofoliowany'. Przed 'postawieniem' zabudowy, nibypień obsypujemy niewielkim kilkunastocentymetrowym kopczykiem ziemi. Pod koniec kwietnia, można rozszczelnić 'domek', jednak przy każdej informacji, że nocą będą przymrozki, ponownie należy go szczelnie zamknąć.

Panuje brak równowagi hydrologicznej, dlatego zimą nie zapominamy podlewać ogrodowego bananowego 'wielkoluda'. Wykorzystujemy wodę w temperaturze zbliżonej do tej, jaka panuje w otoczeniu roślin. Podlewamy w bezmroźny dzień w godzinach południowych. Banan lepiej zniesie czasowy niski poziom wilgotności podłoża, niż zalewanie. Ale trzeba pamiętać, że to żywy organizm, który dla witalnego rozwoju potrzebuje wody.

Gnojówka ze skórek bananów - do wiaderka z pokrywką wrzucamy skórki z kilku bananów, mogą być w całości, albo w kawałkach, zalewamy wodą (najlepiej zebraną deszczówką) tak, aby były nią przykryte. Pojemnik zamknięty (ewentualnie otwarty, ale wówczas będą wyczuwalne 'zapaszki'), odstawiamy na tydzień do dwóch. Sfermentowane resztki po odcedzeniu wyrzucamy na kompostownik, zaś pozostały płynny naturalny nawóz rozcieńczamy z deszczówką/odstałą wodą w proporcjach 1:10 i podlewamy nim rośliny. W ogrodzie, rozcieńczoną gnojówkę ze skórek bananów możemy stosować od wiosny do pierwszych tygodni jesieni.Do roślin w mieszkaniu (stosownie do ich potrzeb uwarunkowanych cyklem), przez cały rok.