Vademecum Interesting Plants: Phaseolus vulgaris - Fasola zwykła, f. zwyczajna

Fasola zwyczajna, fasola zwykła, potocznie nazywana fasolą szparagową, (a to określenie powinno być zarezerwowane tylko dla jednej z jej odmian), to warzywo strączkowe. Jego wartości odżywcze, urozmaicenie w wyborze odmian pnących (tycznych), karłowych i szparagowych, niewielkie nakłady pracy przy uprawie, a także walory zdobnicze u większości z nich - to wszystko

Bean.eng

Phaseolus vulgaris - Fasola zwykła, f. zwyczajna - Gewone boon

zachęca, aby każdego roku na warzywnych grządkach, albo pośród roślin ozdobnych 'wkomponować' fasole. Nawet dysponując niewielkim ogrodowym metrażem, możemy wysiać pnącą odmianę, z podporami/tyczkami 'rzucić ją' na ścianę - nie dość, że ładnie zieloną lista szatą ozdobi otoczenie,

to w drugiej połowie lata będziemy mieli dobro do kuchennych rewolucji. Skoro o odmianach pnących, ich pokrój jest dość zwarty, a docelowe wysokości pomiędzy 2.5, a 4 metry. Należy więc dla nich stworzyć solidny 'stelaż tipi', albo użyć specjalnych podpór dostosowanych do tego typu warzyw.

Odmiany fasoli zwykłej różnią się pomiędzy sobą: wysokością łodyg, barwą strąków, zawartością w nich włókien, a także wielkością nasion i długością okresu wegetacji (odmiany wczesne, odmiany późne). Także poza wspomnianymi już tycznymi, wyróżniamy karłowe i szparagowe (zaś wśród tych rozróżniamy zielonostrąkowe i o żółtych strąkach). Przed zakupem konkretnej, przeczytajmy na etykiecie na temat jej 'gabarytów', aby po wysianiu zapewnić każdej z roślin odpowiednie warunki glebowe/świetlne/nawadniające i tyle przestrzeni do rozwoju, ile jej faktycznie potrzeba.

Nasiona fasoli najlepiej jest przechowywać w workach z papieru lub bawełny, to pozwala na przepływ powietrza i uniknięcie nadmiernej wilgotności. Zaciemniona miejscówka, pomieszczenie nieogrzewane. Stosując w warzywniaku uprawę naprzemienną, możemy w drugiej połowie maja fasolę wysiewać w miejscówce, gdzie w poprzednim roku nie rosły marchewki, pietruszka, szpinak, albo inne rośliny bobowate (fasolka należy właśnie do niej). Dlaczego akurat po tych konkretnych nie? Istnieje wysokie ryzyko, że przezimowały w glebie szkodniki i patogeny z tych warzyw, jeśli tak, bez skrupułów

Phaseolus vulgaris - Fasola zwykła, f. zwyczajna - Gewone boon

zainfekują/porażą młode fasolki. Poza określeniem, co w zeszłym roku w tym miejscu rosło, już wczesną wiosną odchwaszczamy je, dość głęboko przekopujemy, aby w glebę wchłonęła woda, a następnie po kilku tygodniach plac równiutko wygrabiamy, aby 'zebrana' wilgoć nie została utracona. Rozsadę doniczkową pod dachem można juz przeprowadzić w marcu, (jeśli mamy miejsce na 'przetrzymanie' doniczek). Wtedy jasna miejscówka, drożne podłoże o stałym umiarkowanym stopniu wilgotności, dostarczana woda zawsze w zbliżonej temperaturze do tej, jaka panuje w otoczeniu roślin. Lokowanie po Zimnych Ogrodnikach już wyrośniętych sadzonek, to o kilka tygodni szybszy zbiór. Chcemy, aby wszystkie nasiona wykiełkowały, więc wysiew bezpośrednio do gleby powinien być dopiero wówczas, gdy temperatura w otoczeniu nie spada poniżej 10°C. Nie jest powiedziane, że musimy wysiewać fasolę tylko pod koniec maja raz w roku. Otóż, możemy to robić z odmianami karłowymi do połowy lipca. Kolejny wysiew co dwa, czy trzy tygodnie i wydłużamy zbiory do początku października. Karłową wysiewamy w rozstawie co 0.4 - 0.5 metra, a w rządku co 0.08 metra/2,czy trzy ziarenka na dołek na głębokość 0.002 do 0.04 metra. Zaś odmiany pnące w rozstawie co 0.5 - 0.6 metra, gdzie rząd od rzędu także co 0.5 metra. W oczekiwaniu na wschody, spulchniajmy międzyrzędy. Malutka fasola źle reaguje na zaskorupienie i zachwaszczenie gleby, starsze jakoś się przebiją w chaszczach, ale będzie mało strąków. Także spulchniamy (nie podcinając fasoli) i odchwaszczamy. Idealnie do takich prac nadaje się graca ogrodowa (motyka duńska);

Phaseolus vulgaris - Fasola zwykła, f. zwyczajna - Gewone boon

można nią manewrować pomiędzy rzędami bez dużych nakładów siły, jak to jest w przypadku haczki. (Oczywiście przy założeniu, że jest regularne odchwaszczanie. Wtedy, wiadomo, łatwiej jest utrzymać porządek i kolejne prace 'idą' sprawniej).

Na plonowanie fasoli bardzo korzystnie wpłynie to, gdy poprzedniej jesieni to miejsce nawozić będziemy przekompostowanym krowim obornikiem.Około 2.5 kilograma na metr kwadratowy. Jeśli nie nim, to ziemię głęboko przekopujemy z kompostem, potem wygrabiamy. Nawozy dedykowane warzywom, stosujemy według informacji na etykiecie (częstotliwość, ilość). Fasola jest wrażliwa na zasolenie, więc z wieloskładnikowymi nawozami, ostrożnie. Przez letnie miesiące w temacie dokarmiania, można posiłkować się/albo całkowicie zdać na naturalne metody nawożenia.

Dla zdrowego witalnego wzrostu, szczególnie w fazie kiełkowania, kwitnienia i zawiązywania strąków - fasola powinna być odpowiednio nawadniana. W pierwszych tygodniach wzrostu tych roślin nadal 'zdarzają się' zimne dni, a wtedy podlewanie nie może być zbyt duże i nie zbyt zimną wodą. Dochodzi do wychłodzenia gleby, co niestety nie pozwoli części z fasolek wykiełkować, a innym spowolni wzrost. Latem fasolę regularnie podlewamy rano, albo pod wieczór, wówczas miks słońce+woda nie zniszczy części nadziemnych tych warzyw.

W podróży od nasionka do smacznych strączków, przy optymalnej uprawie nie będziemy musieli chronić/leczyć fasoli z chorób grzybowych, czy 'uwalniać' od szkodników. A zagrożeniem

Phaseolus vulgaris - Fasola zwykła, f. zwyczajna - Gewone boon

jest: antraknoza, bakterioza obwódkowa, zgnilizna twardzikowa, szara pleśń, śmietka kiełkówka, zmiennik lucernowiec, mszyca burakowa, pędziorek chmielowiec. U chorujących roślin nalezy zidentyfikować 'przestępcę' i, jeśli nie jest zbyt późno, ruszyć na ratunek. To znaczy, stosować odpowiednie preparaty bakteriobójcze, nie dopuszczać do zachwaszczenia, wysiewać zaprawione nasiona, unikać zbyt małej rozstawy.

Warto rozrysować sobie w podręcznym notatniku, gdzie i kiedy wysiewamy warzywa. Na przykład, fasoli nie powinniśmy na tej samej miejscówce wysiewać przez kolejne cztery lata.

Jeśli chodzi o wartości odżywcze tych roślin, 'działają' holistycznie. Wzmacniają odporność organizmu, poziom cholesterolu we krwi ulega obniżeniu, wspomaga leczenie m.in. cukrzycy, kamienicy nerkowej, chorób pęcherza moczowego. Fasolki nie powinny jeść osoby z podwyższonym stężeniem potasu we krwi, a także alergiami na fasolkę szparagową i nikiel.

W kuchennych rewolucjach, strączki fasoli można przechowywać przez kilka dni w lodówce, po czym je obgotować, podsmażyć, czy z masełkiem i przyprawami 'zapakować' do piekarnika. Lato i smaki fasolki szparagowej można także zamknąć w słoiku (pasteryzacja), albo zamrozić.