Vademecum Interesting Plants: Pyrus - Grusza (gatunki)

Grusza, to bogactwo rodzaju, u którego gatunki łatwo się ze sobą krzyżują, tworząc liczne podgatunki i formy przejściowe. Wynikiem tego, na świeci jest kilka tysięcy odmian uprawnych (!) Główny podział, W dalszej części, również przykłady kilku smacznych odmian, które różnią się od siebie nie tylko kolorem owoców, wielkością, stopniem twardości, subtelnymi różnicami smaku, Pear.eng

Pyrus - Grusza - Peer

ale również kształtem. Wyróżnia się dwie podstawowe grupy, w zależności od dominującego udziału genów z poszczególnych gatunków, na grusze zachodnie (europejskie) i grusze wschodnie (azjatyckie).

Drzewo lub rzadziej krzewy o wysmukłym kształcie. U gatunków drzewiastych na ogół jest dobrze wykształcony przewodnik. Grusze mają przeważnie palowy system korzeniowy. Pędy, ( mogą być zielone, brązowe, żółtawe, ciemnoczerwone), są zazwyczaj proste, sztywne, delikatnie

zygzakowate lub łukowato wygięte i sporadycznie pokryte cierniami. Zielone, eliptyczne, jajowate lub wydłużone, lancetowate, rozwijają się z listnych pędów wiosną, na jesień żółkną i opadają, (zgrabiamy i wrzucamy

do kompostownika). Wiosenne kwitnienie, przełom kwietnia i maja. Kwiaty pięciokrotne, obupłciowe, zebrane w baldachogrona. Płatki grusz są prawie zawsze białe, lub delikatnie zaróżowione. Owoce, są często wydłużone, przy szypułce nieco stożkowate, (własnie gdy w tym miejscu miększe, idealne do spożycia) i rzadko przy niej zagłębione, przy kielichu zagłębienie jest częstsze. Spośród 60 gatunków, opis ten dotyczy mniej więcej 40, pozostałe to totalne zaskoczenie w temacie formy - gdyż są ... kuliste; bardziej kształtem przypominają jabłka. Odnosząc się do wielu porównań grusza pospolita vs grusza chińska, wynika, że te druga jest bardziej kwaskowata i orzeźwiająca. Miąższ ma chrupiący i nieco ziarnisty, dlatego bywa nazywana "gruszką piaskową". Oczywiście, nie można tutaj ujednolicać. Konkretna odmiana, warunki atmosferyczne, warunki glebowe, ekspozycja - wszystko to ma związek z witalnością drzew, bogactwem wiosennego kwitnienia oraz z jesiennym owocowaniem, gdzie to dobro bardziej kwaskowe, albo słodsze.

Pyrus - Grusza - Peer

Produktywne są zarówno gałęzie dwu, trzy letnie, jak i cztero- , czy pięcioletnie. . Gruszka, to bogate źródło kwasów owocowych – jabłkowego i cytrynowego – oraz węglowodanów, pektyny, błonnika i olejków eterycznych. Poza tym bogata jest w: fosfor, wapń, magnez, sód, miedź, żelazo, bor oraz jod. Owoc ten zawiera również witaminy: A, B1, B2, B6, C i PP, dlatego powinien być częstym składnikiem zdrowej diety. Spożywany na surowo, dostarczy najwięcej substancji odżywczych. W sałatkach owocowych, razem z płatkami na śniadanie, do zielonych koktajli, jako baza do stworzenia nalewki. A jeśli po obróbce termicznej (gotowanie, suszenie, smażenie, pieczenie), dużą popularnością cieszą się soki gruszkowe, musy, ciasta, dżemy, konfitury. W temacie nie tylko tych dwóch ostatnich, gruszki doskonale łączą się smakowo z jabłkami, pigwą. Pod koniec postu przepis na przepyszne duszone gruszki, które można podawać jako deser (z budyniem), albo jako dodatek do ziemniaków do obiadu, (zamiast sosu). Gruszki przechowywanie. Zaciemnione pomieszczenie, gdzie optymalna temperatura -1 do 1°C, nawet przy nieco wyższych, piwnicę musimy wietrzyć. Owoce przeznaczone do przechowywania przez zimę, powinny być zebrane, gdy są twarde, zdrowe, nie w pełni dojrzałe. Żadnych spadów, nadgniwających, obitych. 'Przewiewne' skrzynki drewniane, których nie ustawiamy bezpośrednio na zimnej posadzce.

Przykłady kilku atrakcyjnych odmian gruszy:

* Grusza pospolita 'Red Bonkreta Williamsa', wysokość docelowa pomiędzy 6, a 10 metrów. Kwitnie w kwietniu, owocuje na przełomie sierpnia i września. Owocuje obficie, corocznie. Owoce duże 130-200g, ciemnoczerwone, o cienkiej skórce. Miąższ kremowobiały, soczysty, bardzo smaczny.

* Grusza pospolita 'Faworytka' , wysokość docelowa 6 do 10 metrów, odmiana szybko rosnąca. Owocuje już w połowie sierpnia. Owoce średniej wielkości lub duże, 150-200 g, o regularnym kształcie i jasno cytrynowej, grubej skórce, częściowo pokrytej jasnoczerwonym rumieńcem. Miąższ kremowobiały, soczysty, smaczny.

* Grusza pospolita 'Konferencja', wysokość 5 do 10 metrów. W okres owocowania wchodzi w trzecim, czwartym roku po posadzeniu. Każdego roku owocuje bardzo obficie. Owoce średniej wielkości, 100-160 g, o zielonej skórce. Miąższ żółtawobiały, delikatny, bardzo słodki, smaczny. Smakowitości dojrzewają we wrześniu.

* Grusza chińska/japońska 'Kosui', grupa grusz azjatyckich. Niskie drzewko 3 do 5 metrów wysokości. Kuliste, dojrzałe owoce w drugiej połowie sierpnia, średniej wielkości, 100-120 g, kształtem przypominają jabłka. Skórka zielonożółta, u podstawy może być w lekko rdzawym kolorze. Miąższ średnio ziarnisty, soczysty, słodki, smaczny.

* Grusza chińska/japońska 'Chojuro', grupa grusz azjatyckich. Niskie drzewko 3 do 5 metrów wysokośc. Kuliste, dojrzałe owoce w pod koniec września, są średniej wielkości. Skórka jest mocna choć cienka. Ma barwę zielonkawobrązową, a po dojrzeniu brązową. Owoce pokrywają szarobiałe, lekko wypukłe przetchlinki. Miąższ jest białawy, słodki, średnio soczysty i aromatyczny.

Asian pear.eng

Pyrus pyrifolia - Grusza chińska, nashi - Nashipeer

Uprawa tego drzewa, drzewka owocowego, nie przysporzy nam wielu problemów, pod warunkiem, że od samego początku zapewnimy roślinie odpowiednie warunki do rozwoju. Ekspozycja północno zachodnia, gdzie młode sadzonki w otulinie innych roślin, albo osłonięte murem, płotem. Podłoże przepuszczalne, o stałym średnim stopniu wilgotności. Bardzo ważne, panuje brak równowagi hydrologicznej, Dlatego w czasie upałów, czy przy bezśnieżnych zimach, należy drzewom dostarczać dodatkowe dostawy wody. Latem podlewamy rano, albo pod wieczór, zimą w bezmroźny dzień w godzinach południowych. Temperatura wody, zawsze powinna być zbliżona do tej, jaka aktualnie panuje w otoczeniu roślin. Braki w nawodnieniu, znikome kwitnienie, znikome owocowanie, (albo karłowe niesmaczne owoce). W glebach zbitych, oraz tych, gdzie choćby czasowo zastaje woda - drzewko nam wypadnie. Słowo klucz - drenaż! Grusze mają przeważnie palowy system korzeniowy. Zapewniając bezproblemowy odpływ nadwyżek deszczówki, ochronimy te podziemne części przed zgnilizną i przed przemarznięciami. Jeśli nie mamy w pełni zaufana do tego, że w wyznaczonym zakątku ogrodowym jest odpowiednio drożna gleba, wówczas w pobliżu sadzonki wykopmy dwa dołki, mniej więcej o głębokości 80 centymetrów, wypełnijmy je niemal w całości kamykami, (żwirem, keramzytem), przykryjmy drobno oczkowaną siatką i zasypmy cienką warstwą ziemi. Nawet przy średnio zasobnym podłożu, należy pamiętać, że drzewa gruszy są wrażliwe na niedobór azotu, żelaza, boru, miedzi, a także potasu. W marcu saletra amonowa, albo obkopanie okręgu (najdalej wysunięte pędy) kilkunastoma niezbyt głębokimi dołkami, które wypełniamy kompostem ze świeżą niewyjałowioną ziemię. W sezonie, przy okazji podlewania roślin kwitnących rozcieńczonymi z wodą gnojówkami (żywokost, pokrzywy, czosnek), również możemy 'chlusnąć' pod gruszkę. Jesienne 'dokarmiacze' to mieszanka wieloskładnikowa bez azotu, po zbiorze owoców.

Pyrus - Grusza - Peer

Bardzo istotnym z zabiegów, który ma wpływ na jakość życia gruszy i na bogactwo owocowania, jest przycinanie. Skłonność do pionowego wzrostu pędów jest dużym utrudnieniem w prawidłowym formowaniu koron grusz. Jednak działanie to jest niezbędne, aby zachować drzewa w doskonałej formie i nie narazić ich na choroby. Cięcie grusz w pełni owocowania ma na celu utrzymanie założonego rozmiaru drzewa, ułatwienie wykonywania ochrony przed chorobami i szkodnikami, poprawienie słabnącego z wiekiem wigoru rośliny oraz jakości owoców. Usuwamy nadmiar przyrostów jednorocznych, bądź gałęzi starszych, które nie zawiązały pąków kwiatowych, (cięcie pielęgnacyjne połączone z odmładzającym). Zabieg ten wykonujemy rok rocznie, nie usuwając jednorazowo więcej niż 1/3 pędów. Od wiosną i latem usuwamy pędy pojedyncze zniszczone, przemarznięte, noszące znamiona chorobowe, (cięcie sanitarne).

Stoofpeertjes, (duszone gruszki)

7 gruszek, 250 ml czerwonego wina, 100 ml zimnej wody, 75 gram (najlepiej brązowego cukru), półtora łyżeczki startego cynamonu.

Gruszki obieramy, z każdej wycinamy gniazda nasienne i dzielimy na ćwiartki. Płuczemy, wrzucamy do garnka z pozostałymi składnikami, zagotowujemy, trzymamy przez 5 minut na 'dużym' ogniu, następnie zmniejszamy płomień, (kuchnia indukcyjna 3) i całość niech 'pyrka' pod przykrywką minimum 80 minut. Mniej więcej co kwadrans, całość delikatnie przemieszajmy. Smakowitości te można pożytkować na bieżące potrzeby, (w lodówce do trzech dni), albo zawekować i sięgać po gruszkowe dobro zimą, albo wiosną. W takim przypadku, gruszki w słoiku powinny być zalane syropem w całości, a nie 'wystawać'. Słoiki wkładamy do garnka z wodą o podobnej temperaturze, jaką posiada ich zawartość; od momentu zagotowania, trzymamy na ogniu przez 7 minut. Następnie odstawiamy na dwanaście godzin, ustawiając słoiki denkiem do spodu.