Vademecum Interesting Plants: Gossypium - Bawełna

Bawełna, obejmuje ponad 30 gatunków roślin zielnych, krzewów i niewielkich drzewek. Każdy z nich, w mniejszym, bądź w większym stopniu stanowi wartość użytkową (roślina włóknodajna) i oczywiście jest bogaty w walory dekoracyjne. Tylko niektóre z nich w dość 'praktyczny' sposób sprawdzają się w uprawie ogrodowej/balkonowe/tarasowej na naszej szerokości geograficznej. Choć na macierzystych terenach, te rośliny są bardzo 'łatwe' w uprawie, to zdecydowanie zimowe warunki w Europie Środkowej, im nie odpowiadają. W pomieszczeniach mieszkalnych o tej porze roku,

Cotton plant.eng

Gossypium - Bawełna (gatunki) - Katoenplant (soorten)
( foto )

również jest trudno wygospodarować optymalne uwarunkowania (m.in. odpowiednia wentylacja), dlatego bawełna prowadzona w celach zdobniczych jest traktowana jako roślina jednoroczna, (a nie, jak ma to w swojej naturze, jako wieloletnia). Do nasadzeń bezpośrednio w gruncie, nadaje się nie tylko w ogrodach japońskich, lub w tych kolekcjonerskich, gdzie docenia się takie

'rarytasy'; może wdzięcznie upiększać ogrody przydomowe. Ze względu na 'rozmiary' (dorosłe egzemplarze, w zależności od odmiany pomiędzy 50, a 80 centymetrów wysokości), z dużym powodzeniem bawełna może być prowadzona w uprawie pojemnikowej; gdzie donice zostaną wyeksponowane na podwórzach, balkonach, czy tarasach. Donica z odpływem, aby deszczówka miała swobodny odpływ. Nadwyżki wody, zbite jałowe podłoże, zbyt duże zacienieni - to nie przysłuży się witalnemu rozwojowi plantów.

Nasiona bawełny kupujemy od maja do połowy października. Nie pokuśmy się na zakup sadzonek tej rośliny, gdy wyeksponowane na zewnątrz w sklepie ogrodniczym, bądź w kwiaciarni w kwietniu, czy na początku maja. Dla nasion i dla młodych roślin, choćby niewielkie temperatury na minusie i możemy pożegnać się z kwitnieniem oraz z atrakcyjnymi owocami wypełnionymi włóknistymi włoskami. 'Młodziki' z rozsady, czy zakupione sadzonki, powinny trafić na zewnątrz dopiero, gdy minie zagrożenie powrotu wiosennych przymrozków, (w tym roku było to dopiero po Zimnych Ogrodnikach). Od połowy lutego wysiew do rozsadnika. Nasiona powinny trafić do przepuszczalnego zasobnego podłoża na głębokości 1 do 2 centymetrów, lokujemy każde w pozycji pionowej ostrzejszą częścią ku dołowi, przysypujemy, lekko dociskamy, zraszamy. Zraszacza używamy do czasu, gdy maleństwa dość stabilnie ugruntują się w podłożu, potem dostawy wody z konewki,

Gossypium - Bawełna - Katoenplant
Gossypium arboreum - Bawełna drzewiasta, b.afrykańska - Katoenplant (soort)

(woda przegotowana, ostudzona). Wschody następują dość szybko, mniej więcej po dwóch tygodniach. Od początku temperatura otoczenia powinna być powyżej 18°C, (czasowy spadek do 16°C, gdy nocami nie pracuje ogrzewanie, nie zaszkodzi). Uszczykiwałam tylko raz, każdy pęd powyżej czterech liści. Wystawa słoneczna. W donicach 'docelowych', pierwsza warstwa to kilka centymetrów kamyków, (żwirku, keramzytu, kulek ze styropianu). Następnie mieszanka zakupiona w sklepie ogrodniczym, albo 'samodzielna' ziemi i kompostu (3:1). Podlewamy, gdy pierwsza warstwa ziemi przesuszona, płyn nie powinien pozostawać w osłonce, czy na podstawku. Czy to w ogrodzie, czy na balkonie, witalnemu wzrostowi tych roślin przysłuży się słoneczna ekspozycja. W czasie suszy, dodatkowe wędrówki z konewką. Podlewamy rano, albo pod wieczór; podlanie w czasie bardzo słonecznej pogody, to narażenie nadziemnych części na poparzenia i popalenie. Bawełna, to roślina, która 'lubi sobie podjeść', tak więc w sezonie zasilanie nawozem wieloskładnikowym dla roślin wieloletnich kwitnących, albo naturalnie - regularny serwis rozcieńczonych z wodą gnojówek (żywokost, pokrzywy, czosnek).

Przy optymalnych warunkach uprawy, mniej więcej siedem do ośmiu tygodni od wysiewu, zaczną z pąków rozwijać się kwietne ozdoby. W zależności od odmiany, mogą być barwy kremowej, różowej, często żółte. Budową zbliżone do tych jakie kwitną na hibiskusie, ale od nich mniejsze. Na miejsce przekwitających ozdób zawiązują się owoce. Im szybszy wysiew pod koniec zimy, tym większa szansa, że jesienią w pełni wykształcą się te atrakcyjne ozdoby. Pędy z 'puszkami'

Gossypium - Bawełna - Katoenplant
Gossypium arboreum - Bawełna drzewiasta, b.afrykańska - Katoenplant (soort)

możemy wyciąć i wykorzystać do celów zdobniczych w monotematycznej kompozycji, albo w bukiecie z innymi suszkami. Gdy rośliny z własnej uprawy, wówczas mamy pewność, że 'puszki' nie zostały spryskane żadnymi utrwalaczami, wówczas możemy z nich wyodrębnić z nich nasionka, które wykorzystamy do wysiewu w kolejnym sezonie wegetacyjnym. Nasiona przechowujemy w papierowej torebce w ciemnym miejscu, gdzie temperatura pomiędzy 10 a 16°C.

Bawełna jest najważniejszą rośliną włóknodajną, która dostarcza 70% rocznego zużycia tkanin odzieżowych świata, użytkowaną od kilku tysięcy lat. Jej włókna mają zastosowanie do wytwarzania przędzy, dzianin czy celulozy. Na świecie w produkcji tego wydajnego materiału, jakim bawełna niewątpliwie jest, prym wiodą takie kraje, jak Chiny, Indie, Turcja oraz Stany Zjednoczone. Generalnie wskazuje się na pięć typów materiału: kreton, satynę, woal, gabardynę oraz płótno. Pierwsza ze wskazanych tkanin wykorzystywana jest między innymi do produkcji koszulek, bluzek, pościeli czy sukienek. Druga jest dostępna na rynku w dwóch wersjach, a każda z nich wykorzystywana jest głównie do produkcji pościeli. Trzecia z odmian bawełny znajduje zastosowanie w produkcji ubrań oraz firanek, a czwarta nadaje się do wytwarzania spódnic, płaszczy czy marynarek, (w strukturze jest bardzo podobna do lnu, stąd nazwa typu 'len'). Bawełnę stosuje się do produkowania materiałów różnego typu. Wśród nich znajduje się atłas, batyst, aksamit, kreton, sztruks, dżins, tarlatan.